Veel bi mannen hebben last van angst. En dat is helemaal niet gek. Angst dat je geheim uitkomt. Angst dat de wereld ontdekt dat je ook op mannen valt. Angst dat je vrouw en kinderen het niet accepteren en je zullen verlaten. Angst dat je vriendenkring je gaat uitsluiten. En daar kunnen mannen nachten wakker van liggen. Toen ik aan mijn toenmalige vriendin eerlijk wilde zijn en vertellen dat ik met een man gezoend had en meer, heb ik mezelf gek gemaakt van angst, verdriet om wat ik zou verliezen en tientallen scenario’s bedacht voor hoe ik zou reageren op hoe zij zou reageren op mijn onthulling. Gekmakend was het.

‘Ik ben zo bang om alles kwijt te raken, dan faal je als partner, vader en man’

(Remco , 46 jaar)

We hebben immers op vroege leeftijd al geleerd om sterk te zijn, stug door te buffelen, liever (of vooral) niet te huilen, moeilijke gevoelens weg te stoppen, wel aan oplossingen te werken en daarmee een zogenaamd ’echte man’ te zijn. En dan is het niet gek dat bi mannen gek worden van het voelen en denken over angst. En als je dan ook nog bang wordt dat de angst je weer overvalt, kan je jezelf compleet kwijtraken en soms zelfs depressief worden….. Veel mannen trekken zich terug, gaan uit contact en zijn letterlijk alleen, met hun angst.

In dit blog wil ik de waarde van angst, maar ook de angel van dit angst-denken met jullie delen. En een oplossingsrichting aanreiken om te doorzien wat er feitelijk aan de hand is en hoe je met hulp je angsten kan verminderen. Daar gaan we.

Bang zijn heeft een waardevolle functie

Bang is één van de vijf basisgevoelens: en er bestaan talloze varianten en mengvormen van deze basisgevoelens. Bang is het gevoel dat je, op die momenten dat er gevaar dreigt, bewust maakt van je behoefte aan veiligheid. Het levert je de energie om die behoefte te bevredigen en het gevaar te bestrijden of te maken dat je wegkomt. Bang is een functioneel gevoel wanneer het aanzet tot het oproepen van extra energie, tot goed nadenken, tot een verscherpte intuïtie en een vergrote gevoeligheid, waardoor je lichamelijke mogelijkheden toenemen. Wanneer het gevoel van bang wordt ontkend, ontstaat er disfunctioneel gedrag. Dan blokkeert de energie, ontstaat er ‘bang voor bang’ of ‘boos op bang’ en is er passiviteit in plaats van adequate actie.

Dat je je af en toe bang voelt is normaal. Er zijn nu eenmaal gevaarlijke situaties, waarin angst een logische reactie is op wat er aan de hand is. Je zit in de auto te appen, je let niet op, de auto voor je stopt, je schrikt, trapt keihard op de rem en voelt de angst en adrenaline door je lijf. Misschien zeg je tegen jezelf, ‘dat was even schrikken zeg’ en voel je de angst en adrenaline langzaam wegstromen, terwijl je weer wat rustiger wordt. Dit is een volstrekt natuurlijk en waardevol lichaamsproces.

Angst denken is een vernietigende vorm van bang zijn

Er is ook een andere vorm van bang zijn. Je voelt je bang, zonder dat je letterlijk op dit moment in een gevaarlijke situatie bent. Je zit op de bank, of ligt in bed en je bent bang en je voelt de angst in je lijf. Stel jezelf dan eens de vraag: zijn er gedachten die me bang maken? Zijn er gedachtenprocessen die je hoofd produceert, terwijl je de angst voelt in je lijf. Zijn er gedachten die je vaak denkt, die de angst produceren. Is het mogelijk dat je nadenkt over de toekomst, over iets waar je geen controle over hebt – ‘wat zal er met me gebeuren als ik…’ – of maak je een beeld in je hoofd over iets dat je misschien verliest – ‘wat moet ik als m’n vrouw van me wil scheiden en …’. En dan zijn gedachten over allerlei scenario’s ook niet meer tegen te houden; zo werkt het menselijk brein nu eenmaal. Je wilt de uitkomst voorspellen en een oplossing ‘bedenken’ voor iets wat er nog niet is.

Angst denken is met nog meer denken nooit op te lossen

Al die scenario’s over wat er allemaal fout kan gaan, gebeuren allemaal niet nu. Ze gebeuren niet op het moment dat je op de bank zit of in bed ligt en al deze scenario’s bedenkt. En zullen waarschijnlijk ook in de toekomst nooit gebeuren. En áls ze toch zouden gebeuren, dan is de actuele situatie van dat moment in de toekomst waarschijnlijk makkelijker aan te kijken, dan de fictieve toekomstige situatie in je hoofd. Omdat je daar helemaal niets aan kan doen op het moment dat je ze bedenkt. Je kan geen actie ondernemen om een fictieve situatie op te lossen, behalve stoppen met het denken er over. En als er dan toch een actuele moeilijke situatie zich voordoet, die je bang maakt, dan kan je die aankijken, je aandacht geven en de actie kiezen die jij vindt dat je moet nemen. Bij een denkbeeldige situatie echter, ben je totaal overgeleverd aan deze gedachtespinsels, omdat het alleen in je hoofd plaatsvindt. Iets oplossen wat er niet is, is onmogelijk en kost enorm veel energie.

►Herken wat je doet

Dus let er op of je hoofd angst creëert, door bange gedachten te denken en jou in een toekomst te projecteren, die er nu nog niet is, maar wel heel bedreigend kan zijn. En als dat het geval is, dan kan je je heel bewust worden dat dit gebeurt. Zo van ‘Oh, ik creëer dit, omdat mijn lichaam geen onderscheid kan maken tussen een actuele gevaarlijke situatie die buiten mij plaatsvindt (een gifslang in de kamer bijvoorbeeld) en een denkbeeldige situatie die mijn hoofd produceert’.

Je lichaam kent het verschil niet

Als je gedachten hebt en je bang wordt, omdat je huidige levenssituatie kritiek is en als dit is wat je gedachten je vertellen, dan gelooft je lichaam dat dit de waarheid is. Dat je leven op dit moment bedreigt wordt. Je lichaam herkent het verschil niet: dat de gifslang niet in de kamer is. De bedreiging zit in de aanwezigheid van je angstige gedachten. En je lichaam reageert bijvoorbeeld het inhouden van je adem, om je lijf niet te voelen, met kortademigheid, met hoofdpijn en continue staat van wakker zijn. Ik heb dat ook jaren gehad en het is een vreselijke situatie, sommigen noemen het zelfs een ziekte 9een angstsyndroom), maar er gebeurt niets in het moment. Helemaal niets: je zit in de kamer of je ligt in bed in een stille kamer. Het gebeurt allemaal in je hoofd. Dit maakt het zeker allemaal niet minder erg. Het lijkt reuze echt, omdat je lijf reageert alsof je ontzettend bang bent. En je hebt het vaak niet eens in de gaten.

►Tackle je gedachten

Als dit is wat je herkent, dan is daar echt wat aan te doen. Ga als eerste na welke gedachten deze angsten produceren en schrijf ze eens voor jezelf op papier. Door ze op te schrijven zie je ze voor je en neem je al iets van afstand tot die gedachten. Leg ze daarna op een plek en laat ze een dag liggen. De volgende dag pak je ze er weer eens bij. Je gaat nu deze gedachten letterlijk ‘tackelen’, zoals in het voetballen zo gebruikelijk is bij aanvallers. Stel jezelf vier vragen:

• Is de gedachte waar?
• Kun je absoluut zeker weten dat het waar is?
• Hoe reageer je – wat gebeurt er – wanneer je die gedachte gelooft?
• Wie zou je zijn zonder die gedachte?

Doe dit voor elke gedachte en leg de gedachten dan weer even weg. En herhaal dit een aantal dagen achter elkaar opnieuw. Benieuwd wat er bij jou gebeurt. Deze vragen hielpen mij realiseren dat deze gedachten over iets wat in de toekomst misschien gaat plaatsvinden nu op dit moment zoveel aandacht geven een vernietigend effect op je leven (continu piekeren, veel stress, slecht slapen, snel geïrriteerd zijn en je afreageren op mensen die dat eigenlijk niet verdienen).

Op het moment dat je bewust bent van iets, heb je een keuze om iets wel of niet te doen. Wil jij kiezen om uit je gedachtestroom te stappen? Zeg je ja tegen jezelf? Mooi.

En als je nu denkt: hoe doe ik dat dan? Lees verder: daar is een aantal effectieve manieren voor.

►Stop de gedachtestroom

Allereerst zeg je tegen jezelf: ‘ik geloof deze gedachten niet meer, het heeft geen zin om daar nu in m’n eentje wakker van te liggen…’. Je gedachten zullen reageren en zeggen: ‘jawel ze zijn levensecht, je kan er niet uitstappen, je moet je voorbereiden op wat er aan gaat komen: vertrouw me nu maar….als je dat niet doet dan…..(en dan wordt er weer een nieuw angstscenario geschetst)’.

►Aandacht naar je lijf in het moment

Besluit de gedachtestroom te stoppen door een paar keer diep adem te halen en je aandacht te richten op je lichaam en hoe je lichaam zich voelt (moe, gespannen, kortademig) en neem waar. Sluit je ogen; dat kan helpen om je aandacht naar binnen te richten. Neem waar wat er in je lijf gaande is. Blijf ademen: ademen is voelen. Adem een paar keer diep in en uit en probeer je adem op je lichaam te richten, waar het de matras raakt, de temperatuur van je lijf, waar het koud is, warm, waar je dekbed je lijf raakt en probeer ontspannen te gaan liggen. Of als je zit, ontspannen te zitten. En merk wat het doet: je ogen sluiten en je aandacht op je lijf te richten. En neem waar…..

Als je zo wat rustiger wordt, open dan langzaam je ogen en breng je aandacht dan eens naar je zintuigen; je ogen, oren, neus en mond. Neem langzaam de omgeving in je op; wat zie je, wat voel je in je lijf, wat hoor je, wat ruik je, wat proef je. Wordt je bewust van de omgeving waar je bent. Kijk om je heen, luister en realiseer je het moment – het nu.

►Wees mild en vriendelijk als de gedachtenstroom weer op gang komt

En het kan zomaar zijn dat je alert moet blijven, want als je meegesleurd wordt in een nieuwe sterke gedachtestroom, kan het zo krachtig zijn, dat je zelf niet in staat bent om eruit te komen. Gedachten kunnen een enorme aanzuigende werking hebben. Het voordeel is nu wel dat je weet dat dit aan het gebeuren is. Je kan jezelf nog niet helpen én is er een begin van bewustwording. Dus elke keer weer opnieuw als je gedachten met je aan de haal gaan, merk het op en breng je aandacht mild en liefdevol weer terug naar je ademhaling en naar je lijf.

Moed is met angst toch gaan

Je zult merken dat stapje voor stapje je je angstige gedachtestroom onderbreekt en je niet continu met je meedraagt als een tijdloze marteling van je lichaam. Natuurlijk reageer je op dat wat er zich aandient in je leven; je vrouw die zich zorgen maakt om je, een date die op het allerlaatste moment afzegt, je kinderen die ‘gay’ als scheldwoord gebruiken. Je neemt leiding over je leven door de situaties pas aan te gaan als ze ontstaan – hier en nu in het moment – niet in de toekomst. En natuurlijk moet je wellicht wat plannen of een strategie bedenken, maar ook dat doe je met de situatie die ontstaat. Dus laat je levendigheid en je aanwezigheid niet blokkeren en bevriezen in het huidige moment. Want dan loop je rond met een zwaarte en een last, waardoor je niet meer openstaat voor contacten met anderen en waardoor je – erger nog – het contact met jezelf kwijtraakt.

Het leven daagt je altijd uit

En weet je: iedereen heeft zo zijn eigen uitdagingen in zijn leven en je doet je best om er het beste van te maken. De aanname dat het leven je niet voor uitdagingen stelt en dat het leven je met rust laat, is een illusie. De aanname dat er iets met je mis is, als het leven je problemen voorschotelt – je uitdaagt is een beter woord – is niet waar. De aanname dat die dingen niet zouden gebeuren als je maar…., is niet waar. Dus hoe je ook je best doet om je leven te organiseren en hoe optimistisch je ook bent, je wordt nog steeds uitgedaagd door het leven. Accepteer het maar en vraag goede vrienden van je eens hoe het leven hen uitdaagt. Grote kans dat je hier niet alleen in bent.

Volgende blog: je angst voelen en ontmoeten

Je overgeven aan de angst en je angst voelen en ontmoeten, kan je ontzettend bang maken. Mijn ervaring leert dat als je toestaat dat je bang mag zijn en je angst mag voelen dit – paradoxaal genoeg – de deur is naar leven met minder angst.

Daarover gaat mijn volgende blog die verschijnt in het eerste kwartaal van 2024

Wil jij met je angst aan de slag? Zoek me dan eens op en samen kijken we hoe we je angst kunnen verminderen

Bronnen:

• Vensters op leren, Phoenix opleidingen
• Als de man verliest, Tim Overdiek
• Vier vragen die je leven veranderen, Byron Katie